چکیده :
در فضای پس از جنگ سرد تا زمان ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و از حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر تا زمان حال ، رﮊیم های بین المللی بخصوص رﮊیم های امنیتی بین المللی دستخوش تغییرات و تحولات عمده ای گردیده اند . اگر چه رﮊیم های امنیتی بین المللی از دیر باز مطرح بوده نظیر : کنسرت اروپایی ، پس از جنگ های ناپلئونی ، اما عمدتا رﮊیم های امنیتی پدیده ای قرن بیستمی هستند که به دولتها این اجازه را میدهند که از مشکلات و تنگناهای امنیتی بگریزند . رﮊیم های تمام عیار امنیتی تنها در قرن بیستم و به ویژه با شروع جنگ سرد رو به گسترش گذاشتند . اما کار آمد بودن اینگونه رژیم ها اغلب مورد تردید قرار گرفته است . بعضی از رژیم های امنیتی بزرگ مانند : سالت یک ( ۱۹۷۲ ) و سالت دو ( ۱۹۷۹ ) که به منظور کنترل رقابت تسلیحاتی بین ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق طراحی شده بودند ، در حقیقت رژیم های بی اعتباری بودند . مطابق تعریف رژیم های امنیتی ، وجود عناصر ضمنی و سریع و باور های مشترک در میان بازیگران ، به رغم اختلافات مبنایی ، موجب تعیین محدودیت های خاص در رفتار بازیگران می شود . این در حالی است که تعابیر متفاوت منافع ژئواستراتژیک امریکا و روسیه ، در نظام بین المللی موجب شکاف در برداشت رژیم های امنیتی ، اولا توسط صاحبان قدرت انجام می شوند ، ثانیأ مکانیزم های همکاری را شکل می دهند که در میان دولتها و سایر بازیگران دیگر ایجاد اعتماد و امنیت کرده و به ثبات نظام بین المللی کمک می کنند ، ثالثأ رژیم ها توسط عوامل متعددی که عمده ترین آن قدرت می باشد دستخوش تغییر می شوند . در واقع صاحبان اصلی قدرت ، همانا ایالات متحده امریکا ابر قدرت چهار بعدی ( فرهنگی ، سیاسی اقتصادی و نظامی ) و فدراسیون روسیه ابر قدرت تک بعدی ( نظامی ) هستند که رژیم های امنیتی را شکل می دهند و همین قدرتها هستند که زمینه ساز تغییر و نابودی رژیم های امنیتی می گرند . بر این اساس سعی شده است در این رساله به مقایسه دیدگاه های امریکا و روسیه نسبت به رژیم های امنیتی بین المللی پرداخته شود که این رژیم ها شامل NPT , PTBT , سالت ۱و ۲ MTCR استارت ۱ و ۲ و ۳ CWC , BWC , CFE , NATO , IAEA , SORT , ICOC , NMD , ABM , CTBT …. می باشند . همچنین به بررسی نظریه رژیم های بین المللی و نگرش امریکا و روسیه نسبت به پرونده هسته ای ایران نیز پرداخته می شود .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده …………………………………………………………………………………………………………………. ۱
فصل اول : کلیات پژوهش
۱- طرح مسئله……………………………………………………………………………………………………… ۲
۲- سئوال اصلی ……………………………………………………………………………………………………. ۵
۳ – سئوالات فرعی ……………………………………………………………………………………………… ۵
۴ – فرضیه اصلی ………………………………………………………………………………………………… ۵
۵ – قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………………… ۵
۶ – روش تحقیق………………………………………………………………………………………………….. ۵
۷ – متغیرها…………………………………………………………………………………………………………. ۶
۸ – انگیزه انتخاب موضوع……………………………………………………………………………………….. ۶
۹ – اهداف انتخاب موضوع ……………………………………………………………………………………… ۶
۱۰ – بررسی ادبیات موجود …………………………………………………………………………………….. ۷
۱۱ – تعریف مفهومی متغیرها …………………………………………………………………………………… ۷
۱۲- تعریف مفاهیم کلیدی ……………………………………………………………………………………….. ۹
۱۳- ساختار تحقیق……………………………………………………………………………………………….. ۱۰
فصل دوم : آخرین موج از تئوریهای روابط بین المللی ؛ نظریه رژیم های بین المللی
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………. ۱۱
گفتار اول : اهمیت و جایگاه رژیم های بین المللی………………………………………………………… ۱۴
الف – ساختار گرایان …………………………………………………………………………………. ۱۷
ب – پیروان گروسیوس……………………………………………………………………………….. ۲۶
ج – ساختار گرایان تعدیلی…………………………………………………………………………… ۳۲
گفتار دوم : بنیان های مفهومی و تئوریک رژیم های بین المللی………………………………………… ۳۴
الف – بنیان های مفهومی رژیم های بین المللی…………………………………………………. ۳۹
ب – اجزاء تشکیل دهنده رژیم های بین المللی………………………………………………… ۳۹
ج – ویژگی های رژیم های بین المللی ………………………………………………………….. ۴۲
د – انواع رژیم های بین المللی……………………………………………………………………… ۴۲
ه – گروه بندی رژیم های بین المللی……………………………………………………………….. ۴۵
و – رژیم های رسمی سیاستگذار و عملیاتی……………………………………………………… ۴۶
ی – عوامل موثر در تشکیل رژیم های بین المللی و رویکردهای نظری…………………… ۴۶
گفتار سوم : دلایل به وجود آمدن مشکلات تغییرات ،
و نیز نقش و کارکرد رژیم های بین المللی ………………………………………………………………..۶۴
الف – مشکلات ماهوی و بنیادین رژیم های بین المللی………………………………………..۶۴
ب – مشکلات ساختی و شکلی ……………………………………………………………………..۶۵
ج – مشکلات تصمیم گیری و تصمیم سازی ……………………………………………………..۶۷
د – نقش و کارکرد رژیم های بین المللی ………………………………………………………..۶۹
ه – جایگاه حقوقی رژیم های بین المللی …………………………………………………………۷۰
و – پارادایم های تحلیلی رژیم های بین المللی ……………………………………………….. ۷۳
ی – علل و عوامل موثر در تغییر رژیم های بین المللی……………………………………….۸۵
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………….۹۰
فصل سوم : رژیم های امنیتی بین امللی و مقایسه دیدگاه های دیدگاه امریکا و روسیه
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………۹۲
گفتار اول مفهوم امنیت ، بازدارندگی ، کنترل تسلیحات و خلع سلاح …………………………………۹۳
الف – مفهوم امنیت ……………………………………………………………………………………۹۳
ب – باز دارندگی و مراحل مختلف مسابقه تسحیلاتی امریکا و روسیه (شوروی سابق) ۹۵
ج – کنترل تسلیحات و خلع سلاح………………………………………………………………..۱۰۵
۱ – کنترل تسلیحات و خلع سلاح در پس از جنگ سرد …………………………………..۱۰۷
۲ – کنترل تسحیلات و خلع سلاح پس ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ …………………………………۱۱۱
گفتار دوم : دیدگاه های امریکا و روسیه نسبت به قرار دادهای ABM و طرح سپر دفاع ملی
موشکی NMD …………………………………………………………………………………………………114
الف – گفتگوهای محدودیت سلاح های استراتژیک………………………………………….۱۱۹
۱ – قرارداد سالت یک ………………………………………………………………………………۱۱۹
۲ – قرار دادسالت دو ……………………………………………………………………………….۱۲۰
۳ – قرار دادهای استارت یک ، دو ، سه ،………………………………………………………۱۲۰
۴ – قرار داد سورت ………………………………………………………………………………….۱۲۰
ب – سیستم دفاع ملی موشکی NMD و دیدگاههای موافقین و مخالفین آن ………… ۱۲۱
۱ – سیستم دفاع ملی موشکی NMD و واکنش روسیه به آن. ……………………………….۱۲۵
۲ – پیامدهای استقرار سیستم دفاع ملی موشکیNMD …………………………………………..129
۳ – اثرات سپر دفاع ملی موشکی بر کنترل تسلیحات……………………………………………… ۱۲۹
ج – طرح سپر دفاع ملی موشکی NMD و حادثه ۱۱ سپتامبر………………………………….۱۳۱
گفتار سوم : رژیم بین المللی کنترل و مهار موشکی MTCR و نظامنامه موشکی ICOC ……….135
الف – رژیم مهار و کنترل فناوری مشکی MTCR ……………………………………………….137
ب - دلایل کارایی و عدم کارایی رژیم کنترل و مهار فن آوری موشکیMTCR ……..142
ج – ایجاد نظام نامه یا کردار نامه موشکی ICOC ………………………………………………….148
د – رژیم کنترل صادرات تسلیحات و دیدگاه های روسیه و امریکا …………………………..۱۵۱
گفتار چهارم : کنوانسیون های منع سلاح های بیولوژیک و منع سلاح های شیمیایی
CW – BWC……………………………………………………………………………………………………………….161
الف – کنوانسیون منع گسترش ، تولید و ذخیره سازی سلاح های بیولوژیک ( BWC)161
ب – کنوانسیون ممنوعیت کاربرد سلاح های شیمیایی (CWC)……………………………….171
گفتار پنجم : دو رژیم امنیتی خلع سلاح هسته ای جهان (CTBT, NPT )…………………………..176
الف – نگاهی به مبانی نظری انرژی هسته ای …………………………………………………………۱۷۸
ب – آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA ) ……………………………………………………..182
ج – معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای ( NPT)………………………………………….185
د – رژیم امنیتی منع جامع آزمایشات هسته ای(CTBT )…………………………………………191
گفتار ششم : رﮊیم امنیتی ناتو ، رﮊیم کنترل تسلیحات متعارف (CFE ) و بحث سامانه دفاعی موشکی در لهستان و چک ………………………………………………………………………………………………۱۹۸
الف – رﮊیم امنیتی بین المللی ناتو ، ارزیابی جایگاه آن در محیط امنیت بین المللی…….۱۹۸
ب – سپر دفاع موشکی در لهستان و چک و شکاف در رﮊیم امنیتی………………………….۲۱۳
ج – رﮊیم کنترل تسلیحات متعارف یا نیروهای متعارف در اروپا (CFE )………………….219
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………..۲۲۶
فصل چهارم : نگرش امریکا و روسیه به پرونده هسته ای ایران
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………………………….۲۲۸
گفتار اول : تاریخچه روابط هسته ای ایران و امریکا پس از انقلاب…………………………………………۲۲۹
الف – سیر تعاملات ایران و آمریکا در خصوص مسائل هسته ای ……………………………..۲۳۱
ب – استراتژی سیاست خارجی امریکا در دوره بوش پسر در قبال ایران ……………………۲۳۴
گفتار دوم : دیپلماسی هسته ای امریکا در قبال ایران …………………………………………………………….۲۳۶
الف – برنامه هسته ای ایران از دید امریکا ………………………………………………………………۲۳۸
ب – سیاست های امریکا برای مقابله با برنامه های ایران …………………………………………۲۴۱
گفتار سوم : اتهامات ایالات متحده علیه فعالیتهای هسته ای ایران ………………………………………….۲۴۵
الف – اتهامات فنی …………………………………………………………………………………………….۲۴۵
ب – تحلیل اقتصادی…………………………………………………………………………………………..۲۴۶
گفتار چهارم : سیاست خارجی ایران و روسیه در قبال یکدیگر ……………………………………………۲۴۸
الف – زمینه های همکاری ایران و روسیه……………………………………………………………..۲۵۳
ب – زمینه های همکاری اقتصادی در سطح جهانی ………………………………………………۲۵۴
گفتار پنجم : تغییر نگرش روسیه در خصوص پرونده هسته ای ایران از حالت بازی با ایران تا رأی مثبت به قطعنامه بر علیه ایران ……………………………………………………………………………………………۲۵۶
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..۲۶۲
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری ………………………………………………………………………………………۲۶۴
پیوست ها و ضمائم :
پیوست (الف ) گاه شمار هستهای در سال ۱۳۸۵……………………………………………………..۲۷۲
پیوست (ب ) سیر برنامه اتمی ایران در سال ۱۳۸۶…………………………………………………..۲۷۷
کتابنامه
الف ) کتب فارسی ………………………………………………………………………………………………۲۸۱
ب ) مقالات فارسی …………………………………………………………………………………………….۲۸۷
ج ) نشریات فارسی ……………………………………………………………………………………………۲۹۲
د ) جزوات درسی ………………………………………………………………………………………………۲۹۳
و ) پایان نامه ها و رساله ها ………………………………………………………………………………….۲۹۴
ه ) منابع اینترنتی و خبر گزاری ها …………………………………………………………………………۲۹۶
ی ) منابع انگلیسی ………………………………………………………………………………………………۲۹۷
چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………………………………۳۰۰
فهرست جداول
جدول ۲- ۱ جدول مفاهیم کلیدی رژیمهای بین المللی…………………………………………………………..۸۸
کتاب نامه
الف) کتب فارسی
ا)- الیوت جفری ورجینالد رابرت،فرهنگ اصطلاحات سیاسی استراتژیک ،۱۳۸۱،ترجمه:میرحسن رئیس زاده ،تهران، انتشارات معین.
۲)- اردلانیان فیروز، رژیم بین المللی کنترل فن آوری موشکی، ۱۳۸۵،تهران، انتشارات راه نو.
۳)- اورلف ولادیمیر،کنترل های صادرات هسته ای و موشکی روسیه:سیاستها و اقدام ها،۱۳۸۶،ترجمه :مریم دهقان،تهران،انتشارات وزارت امور خارجه.
۴)- اسماعیلی محمد حسن و دیگران، جنگ افزارهای شیمیایی و بیولوژیک :ویژگیها،صدمات بهداشتی و درمانی ،۱۳۶۵،شیراز،انتشارات وزیری.
۵)- احدی مهدی و دیگران،عوامل جنگ بیولوژیک،۱۳۷۵،تهران،انتشارات علوی.
۶)- استالتر جان وولف،جهان همچون یک زراوخانه،۱۳۸۶،ترجمه سلیمان فرهادیان،چاپ اول،تهران،انتشارات فرهنگ.
۷)- اجاقلو نسیم الله، پرونده هسته ای ایران، ۱۳۸۴ ، تهران ،انتشارات مؤلف.
ی- منابع انگلیسی
۱- Albright David,Hinderstien cory,Iran:countdown to showdon vol 6,November and December(2004)
2. Betzezinski zbigniew,Gates Robert,Time for a new approach, At:hTTp://www.cfr.org/pdf.iran.(2000).
3- Bolton John,’Testimory by under secretary of state for arms control andInternational security .AT:http://www.Golba/scurity . org.wmd/library/congress/2004-h/020624-Bolton.
4- cooper David , competing western strategic against the proliferation of weapons of mass Destruction. Conneticut,West port (2002).
5- Dermont J.M.C,’’The killing winds , Newyork:Arbor house.(1986).
نظرات شما عزیزان: